Xe nâng là gì? Phân loại, cấu tạo và ứng dụng thực tế

 

Xe nâng là gì? Có các loại xe nâng nào? là các câu hỏi khá thường gặp hiện nay. Xe nâng được sử dụng khá phổ biến trong các nhà xưởng, bến bãi … giúp người dùng dễ dàng nâng, hạ và di chuyển các vật nặng một cách dễ dàng. Trong lĩnh vực sản xuất, logistics và kho vận hiện đại, xe nâng đã trở thành thiết bị không thể thiếu, góp phần tối ưu hóa hoạt động bốc xếp, vận chuyển hàng hóa một cách nhanh chóng và an toàn. Không chỉ giúp giảm sức lao động thủ công, xe nâng còn nâng cao hiệu suất làm việc và tiết kiệm chi phí vận hành cho doanh nghiệp. 

1. Tổng quan về xe nâng

Xe nâng là một chiếc xe công nghiệp nhỏ, có càng nâng được điều khiển bằng thủy lực được gắn ở phía trước có thể được nâng lên và hạ xuống để nâng một khối lượng hàng hóa nhất định được gắn trên pallet. Xe nâng hàng phục vụ nhu cầu của các ngành công nghiệp khác nhau bao gồm nhà kho và các cơ sở lưu trữ hàng hóa lớn khác.

Xe nâng được sử dụng chủ yếu để vận chuyển hàng hóa nặng trên quãng đường dài với nhiều địa hình khác nhau. Nó hữu ích cho các dự án yêu cầu nhiều vật liệu ở nhiều nơi khác nhau và cắt giảm thời gian và công sức cần thiết để nâng, mang và vận chuyển.

Xe nâng điện Toyota

Xe nâng hàng có thể sử dụng nguồn cấp năng lượng bằng động cơ điện, động cơ đốt trong chạy bằng nhiên liệu xăng, dầu hoặc gas. Một số loại xe nâng cho phép người vận hành ngồi trong khi lái xe trong khi một số loại xe nâng khác yêu cầu người vận hành phải đứng để lái. Ngày nay xe nâng đang được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp vận chuyển vật liệu và hàng hóa.

Lưu ý: khi điều khiển xe nâng người điều khiển phải có chứng chỉ lái xe nâng hàng. Đối với người lái xe tập sự khi làm việc phải có sự giám sát của người điều hành xe nâng có thẩm quyền, được chứng nhận bới chủ lao động.

2. Xe nâng dùng để làm gì?

Xe nâng hàng sử dụng sự kết hợp của thủy lực, hệ thống ròng rọc và những thứ khác để nâng vật liệu nặng qua các khoảng cách khác nhau. Chúng được sử dụng phổ biến trong các nhà kho, công trường xây dựng và những nơi cần vận chuyển nhiều vật liệu nặng.

Chúng tôi biết nó được sử dụng ở đâu, nhưng xe nâng hoạt động như thế nào? Để trả lời điều đó, chúng tôi tổng hợp hướng dẫn này để phân tích một chiếc xe nâng được sử dụng để làm gì, các bộ phận khác nhau của nó và cách thức hoạt động của nó.

2.1. Xe nâng được sử dụng trong xây dựng

Xe nâng được sử dụng trong xây dựng

Trong xây dựng, xe nâng công nghiệp được sử dụng để di chuyển vật liệu qua các địa điểm và khoảng cách. Trên các công trường xây dựng, gạch và gỗ cũng như ngói và các vật liệu xây dựng nội thất khác thường được vận chuyển trên các pallet. Chúng rất dễ vận chuyển khi được đóng gói cùng nhau. Khi xe hàng đến nơi, một chiếc xe nâng có thể giúp di chuyển chúng đến nơi cần thiết.

Chúng ta thường xuyên nhìn thấy xe nâng hàng thực tế trên các công trường xây dựng. Có thể nói xe nâng hàng là 1 thiết bị tuyệt vời vì nó có thể nâng lên và hạ xuống, cho phép dễ dàng vận chuyển vật liệu đến các khu vực khác nhau của dự án.

2.2. Xe nâng trong nhà kho

Xe nâng trong nhà kho

Lý do xe nâng rất hữu ích cho các nhà kho là chúng cho phép lưu trữ các sản phẩm số lượng lớn, vẫn được đóng gói để vận chuyển. Vì lý do này, số lượng xe nâng sử dụng trong nhà kho găp nhiều lần trong ngành xây dựng. Chúng được sử dụng để di chuyển và tải vật liệu để sẵn sàng chuyển đến các khu vực sản xuất, lưu trữ trên các giá kệ…Mặc dù chúng có thể không phải là máy móc sản xuất chính, nhưng chúng vẫn rất có giá trị đối với ngành để duy trì hiệu quả và năng suất.

3. Các loại xe nâng hàng hiện nay

Trên thị trường Việt Nam hiện nay có nhiều dòng sản phẩm xe nâng khác nhau và chúng được phân loại theo 2 cách sau đây:

3.1.  Phân loại theo cách điểu khiển xe nâng

- Xe nâng ngồi lái:

Đặc điểm nổi bật:

- Thiết kế chắc chắn, phù hợp với công việc liên tục trong thời gian dài.

- Thường dùng trong kho bãi lớn, nhà máy sản xuất, cảng biển.

- Tốc độ di chuyển nhanh, khả năng nâng tải trọng lớn.

- Thích hợp với người vận hành trong không gian rộng rãi, có mặt bằng bằng phẳng.

Xe nâng ngồi lái

Xe nâng đứng lái

Người điều khiển đứng trong khoang lái phía sau hoặc bên hông thân xe. Thiết kế này giúp tiết kiệm diện tích và tăng khả năng quan sát.

Đặc điểm nổi bật:

- Thường gặp ở dòng xe nâng điện, đặc biệt là Reach Truck.

- Phù hợp với không gian hẹp, lối đi nhỏ trong kho cao tầng.

- Dễ dàng thao tác trong các kệ hàng cao, nhờ khả năng nâng cao vượt trội.

- Giảm thời gian lên xuống xe khi thao tác nhiều lần.

Xe nâng đứng lái

- Xe nâng tay

Là loại xe nâng đơn giản nhất, không sử dụng động cơ, vận hành hoàn toàn bằng sức người.

Đặc điểm nổi bật:

- Gồm hai loại phổ biến: xe nâng tay thấp và xe nâng tay cao.

- Xe nâng tay thấp dùng để di chuyển pallet dưới thấp; xe nâng tay cao có thể nâng lên kệ.

- Chi phí đầu tư thấp, dễ bảo dưỡng, thích hợp cho các kho nhỏ và vừa.

- Không gây khí thải, phù hợp môi trường kín như kho thực phẩm, y tế.

Xe nâng tay

3.2. Phân loại theo nhiên liệu sử dụng

 

Xe nâng dầu (diesel)

Sử dụng động cơ đốt trong, chạy bằng nhiên liệu dầu diesel.

Đặc điểm nổi bật:

- Công suất lớn, tải trọng nâng từ 2 – 15 tấn.

- Phù hợp cho công việc ngoài trời, môi trường có địa hình gồ ghề.

- Không thích hợp trong nhà kín do phát thải khí và tiếng ồn lớn.

- Hiệu suất vận hành cao, bền bỉ, dễ bảo trì.

Xe nâng dầu

Xe nâng điện

Sử dụng điện từ ắc quy hoặc pin lithium để vận hành động cơ.

Đặc điểm nổi bật:

-Không phát thải khí, độ ồn thấp, thân thiện môi trường.

-Vận hành êm ái, phù hợp với kho kín, nhà xưởng thực phẩm, dược phẩm.

-Chi phí vận hành thấp hơn xe dầu, nhưng đầu tư ban đầu cao hơn.

-Cần sạc điện định kỳ hoặc thay pin, hạn chế làm việc liên tục nhiều ca nếu không có pin dự phòng.

 

Xe nâng điện

Xe nâng xăng gas (LPG)

Chạy bằng nhiên liệu xăng hoặc khí gas hóa lỏng (LPG).

Đặc điểm nổi bật:

-Vận hành linh hoạt, không cần sạc pin, ít thời gian dừng chờ như xe điện.

-Ít phát thải hơn xe dầu, phù hợp hơn với không gian bán kín hoặc mở.

-Dễ tiếp nhiên liệu nhưng cần đảm bảo an toàn cháy nổ.

-Thường được sử dụng trong nhà máy có không gian rộng, yêu cầu vận hành liên tục.

Xe nâng xăng gas

Đọc thêm:

 Có bao nhiêu loại xe nâng? Ưu nhược điểm từng loại

4. Cấu tạo của xe nâng

Xe nâng hàng có rất nhiều loại khác nhau như xe nâng đứng lái, xe nâng ngồi lái … tuy nhiên, cấu tạo của chúng gần giống nhau và đều chi làm 3 bộ phần chính đó là bộ phận nâng hạ, bộ phận di chuyển, bộ phận đối trọng và buồng lái.

4.1. Bộ phận nâng hạ

- Càng nâng hạ được làm bằng kim loại cứng hình chứ L và được ghép từ 2 thanh trở lên.

Càng nâng hạ

 

- Khung nâng bao gồm 2 hoặc 3 tầng khung thẳng đứng, được chế tạo bằng thép cường lực. Khung nâng liên kết với bàn nâng qua hệ thống pistong thủy lực và ròng rọc. Nhờ khung nâng mà hàng hóa có thể nâng lên một độ cao trung bình từ 3 đến 6m.

Khung nâng

- Xi lanh nâng một xi lanh thủy lực bao gồm một ống rỗng đóng ở một đầu với một khớp nối piston bôi trơn linh hoạt ở 1 đầu khác. Không khí bị cuốn vào đáy của xy lanh cho phép khí thoát vào mà không làm rò rỉ chúng.

Xi lanh thủy lực

- Xi lanh nghiêng Có tác dụng nghiêng khung nâng về phía trước 12 độ và về phía sau 6 độ.

Xi lanh nghiêng

4.2. Bộ phận di chuyển của xe nâng

- Động cơ là bộ phận quan trọng nhất trong hệ thống điều hành của xe nâng. Xe nâng hàng thường sử dụng 2 loại động cơ chính là động cơ điện và động cơ đốt.

Động cơ xe nâng

- Bánh lái gồm 2 bánh phía sau có nhiệm vụ điều chỉnh hướng di chuyển của xe và di chuyển qua lại. Bánh lái được gắn vào trục điều khiển.

Bánh lái xe nâng

4.3.  Bộ phân đối trọng

Đối trọng là trọng lượng gang được gắn vào phần sau của xe nâng. Mục đích của đối trọng là để cân bằng tải trọng đang cần được nâng hạ. Trên xe nâng điện, đối trọng được sử dụng chính bằng trọng lượng của hệ thống ắc quy axít chì.

Bộ phân đối trọng

4.4. Buồng lái

- Tay lái, vô lăng được gắn vào một máy bơm không khí điện ở chân xe nâng. Khi tay cầm được nhấn, nó sẽ kích hoạt máy bơm không khí hút không khí bên ngoài qua một bộ lọc và ép nó vào một ống dẫn tới các xi lanh thủy lực.

Vô lăng xe nâng

- Ghế lái được thiết kế đơn bằng chất liệu da giúp người lái thoải mái nhất khi điều khiển.

Ghế xe nâng

5. Nguyên lý hoạt động của xe nâng

5.1. Cơ chế nâng hạ

Các piston thủy lực được gắn vào hai cấu trúc thẳng đứng chính được gọi là “cột nâng”. Bàn nâng được gắn với thân của xe nâng bằng một cặp ròng rọc xích + con lăn có điểm tựa tạo thành một bánh răng ròng rọc ở phía trên cùng của cột nâng.

Do đó, khi các piston thủy lực đẩy các cột nâng theo hướng lên trên, các bánh răng trên cột nâng được ép vào các xích lăn. Nó xảy ra bởi vì một bên của xích nâng được cố định vào khung bất động của xe nâng, và cách duy nhất mà cột nâng có thể di chuyển lên trên là khi bánh răng xoay theo chiều kim đồng hồ và kéo giá nâng lên cao.

5.2. Cơ chế nghiêng càng

Có 2 cặp xi lanh nghiêng càng được gắn vào đế của cột nâng, với một xe nâng thông thường góc nghiêng càng về phía trước là 6^o và về phía sau là 12^o. Hệ thống nghiêng càng được điều khiển bằng 1 cần gạt được bố trí trong cabin xe giúp người lái xe thao tác dễ dàng trong quá trình sử dụng thiết bị.

6 . Ứng dụng của xe nâng

Xe nâng hàng đã làm thay đổi hoàn toàn các ngành công nghiệp, hệ thống lưu kho và vận chuyển hàng hóa nguyên vật liệu. Chiếc xe nâng đầu tiên được phát minh vào đầu thế kỷ 20 và giờ đây đã trở thành một phần quan trọng trong thế giới công nghiệp hiện đại.

6.1. Các công trường xây dựng

Xe nâng công nghiệp phục vụ như là thiết bị rất hữu ích tại các công trường xây dựng, vì nó có thể được sử dụng để thực hiện nâng hạ và di chuyên vật liệu xây dựng khối lượng lớn trên một khoảng cách dài, trên địa hình gồ ghề. Nó kết hợp và cân bằng các chức năng của một công cụ nâng và một chiếc xe. Xe nâng hàng có thể dỡ hàng pallet gạch, vật liệu xây dựng và dầm thép từ xe tải giao hàng và vận chuyển chúng đến nơi làm việc. Hầu hết các hãng vận tải hiện nay đều mang xe nâng hàng gắn trên xe tải để họ dễ dàng tháo dỡ các sản phẩm xây dựng.

Xe nâng được sử dụng trong xây dựng

6.2. Trong các nhà kho

Xe nâng hàng thường được sử dụng nhất là trong kho. Xe nâng hàng chủ yếu được sử dụng để bốc xếp hàng hóa vật liệu từ xe tải và di chuyển hàng hóa ra vào các kho hàng. Có nhiều loại xe nâng hàng khác nhau bao gồm từ xe nâng vận hành cho người đi bộ đến xe nâng hàng hạng nặng.

Xe nâng hàng có kích thước khác nhau, từ loại công suất 1 tấn cho công việc liên quan đến vận tải trong nhà kho đến loại công suất 50 tấn cho việc vận chuyển container. Tải trọng của xe nâng được xác định bằng trọng lượng cao nhất nó có thể nâng lên tại vị trí tâm tải. người lái xe nâng có thể nâng lên và hạ thấp càng nâng, sử dụng các dịch chuyển bên hông để di chuyển tải và nghiêng cột để tải không trượt ra khỏi dĩa.

Xe nâng tay pallet được sử dụng để bốc dỡ và xếp hàng hóa được giao trên pallet như thùng carton và hàng đóng hộp.

Xe nâng được ứng dụng trong các kho

6.3. Các khu vực tái chế

Xe nâng hàng cũng được sử dụng trong các hoạt động tái chế để dỡ hàng từ các xe tải hoặc thùng chứa tái chế và vận chuyển chúng đến các khoang phân loại. Xe nâng hàng tải trọng cao có thể tải và dỡ các xe tải thẳng, rơ moóc máy kéo, thang máy và toa xe lửa. Xe nâng chuyên dụng gắn càng kẹp có thể được sử dụng để vận chuyển vật liệu như lốp xe, các vật có thể trượt ra khỏi càng nâng.

Xe nâng được ứng dụng ở các khu vực tái chế

Tổng kết lại xe nâng là thiết bị quan trọng, không thể thiếu trong các ngành sản xuất, kho vận và xây dựng hiện nay. Với khả năng nâng – hạ – di chuyển linh hoạt, đa dạng về chủng loại và công suất, xe nâng giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu suất làm việc và đảm bảo an toàn trong quá trình vận hành. Việc lựa chọn đúng loại xe nâng phù hợp sẽ mang lại hiệu quả lâu dài và bền vững cho hoạt động logistics của mỗi đơn vị.